Het nieuwe kabinet staat voor de vraag: wie gaan de vele vacatures vullen?

Door de vele miljarden die de overheid in de economie heeft gepompt, is er bijna geen baan verloren gegaan – het aantal faillissementen lag daardoor lager dan normaal. Tegelijkertijd groeiden de spaartegoeden omdat Nederlanders minder konden uitgeven. Dat geld wordt nu alsnog uitgegeven. Vergeleken met een jaar geleden is de economie in het tweede kwartaal met bijna 10 procent gegroeid, de grootste groei sinds de Tweede Wereldoorlog.

De economie begint serieuze tekenen van oververhitting te vertonen. Er is wereldwijd een tekort aan sommige grondstoffen en vooral een tekort aan transportcapaciteit, waardoor de prijzen voor containervervoer de pan uit rijzen. In Nederland is voor het eerst sinds het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2003 begon met meten het aantal vacatures in Nederland groter dan het aantal werklozen.

Een herstelplan, waaraan informateur Mariëtte Hamer aanvankelijk werkte, is overbodig geworden. Het nieuwe kabinet moet vooral proberen oververhitting van de economie te voorkomen. Dat kan door de coronasteun zo snel mogelijk terug te schroeven, maar nog veel belangrijker is het om een masterplan te ontwikkelen waarmee tekorten op de arbeidsmarkt worden voorkomen. Nu al zijn er bedrijven en organisaties die hun werk niet goed kunnen doen door personeelstekort.

Tijdens dit economisch herstel zullen de effecten van de vergrijzing waarschijnlijk voor het eerst in hun volle omvang zichtbaar worden. De afgelopen tien jaar werden die gevolgen verzacht door enerzijds de economische crisis, waardoor er tijdelijk minder personeel nodig was, en anderzijds het verhogen van de pensioenleeftijd, waardoor minder mensen met pensioen gingen.

Op een verdere verhoging van de pensioenleeftijd hoeven we de komende jaren niet te rekenen – het draagvlak daarvoor ontbreekt. Een economische crisis lijkt ook niet waarschijnlijk. Integendeel. Nederland zal de komende jaren veel investeren in de woningbouw en energietransitie, en ook voor de bestrijding van het coronavirus zullen voorlopig nog veel extra handen nodig zijn.

Het is daarom hoog tijd dat het nieuwe kabinet gaat nadenken waar we al deze handen vandaan gaan halen. Hoe gaan we de 1 miljoen mensen die nu nog onvrijwillig thuiszitten aan werk helpen? Hoe verleiden we werknemers in de zorg en het onderwijs om fulltime te werken? Kunnen we arbeidskrachten uit het buitenland halen, door een greencardsysteem in te voeren?